فصل سوم: شرایط کار چگونه است؟
ماده ۳۴: هزینههای دریافتی کارگر مثل مزد، هزینه ایاب و ذهاب، مسکن، خواروبار، مزایای غیر نقدی، سود سالیانه و ... به اعتبار قرارداد کاری به او پرداخت میشود.
ماده ۳۵: مزد، وجوه نقدی، غیر نقدی یا ترکیبی از هر دو است که در ازای انجام کار به کارگر پرداخت میشود.
ماده ۳۶: مزد و مزایای ثابت، هزینهای است که با توجه به نوع شغل به طرف قرارداد، پرداخت میشود.
ماده ۳۷: مزد کارگران باید در فواصل زمانی مشخص و در روزهای غیر تعطیل به آنها پرداخت شود. کارفرما باید از وجه رایج مملکت و در صورت رضایت طرفین از چک بانکی برای پرداخت حقوق استفاده کند. شرایط برا پرداخت مزد:
الف: بر اساس قانون کار و قرارداد و عرف، اگر مزد کارگر به صورت ساعتی یا روزانه در نظر گرفته شود، کارفرما باید در پایان روز، پایان هفته یا 15 روز یک بار ساعتهای کاری کارگر و روزهایی که کار کرده است را محاسبه و مزد او را پرداخت کند.
ب: اگر پرداخت مزد کارگر به صورت ماهیانه باشد، به آن حقوق میگویند.
ماده ۳۸: حقوق زنان و مردان در کار مساوی و شرایط کاملا یکسان باید برابر باشد. جنسیت، اعتقادات مذهبی، سن و گرایشات مذهبی تغییری در حقوق کارگران ایجاد نمیکند.
ماده ۳۹: کارگرانی نیمه وقت کار میکنند، مزد و مزایایی مطابق با میزان ساعت کار خود دریافت میکنند.
ماده ۴۰: اگر با توافق هر دو طرف مقداری از مزد کارگر به صورت غیر نقدی پرداخت میشود، ارزش نقدی موردنظر باید منصفانه باشد.
ماده ۴۱: رای و نظر شورای عالی کار حداقل مزد کارگران در هر سال در مناطق و صنایع مختلف را تعیین میکند. معیارهایی تعیین مزد:
الف: حداقل مزد کارگران بر مبنای نرخ تورمی که بانک مرکزی اعلام کرده است، تعیین میشود.
ب: حداقل مقدار حقوق کارگر بدون توجه به شرایط کار و مشخصات جسمی و روحی او است. اما باید به گونهای باشد که بتواند نیازهای خانواده را برطرف کند.
ماده ۴۲: حداقل مزد تعیین شده در ماده ۴۱ باید نقدا به کارگر پرداخت شود. پرداختهای غیر نقدی در قراردادها، به منزله پرداختی مازاد است.
ماده ۴۳: کارگران مستحق دریافت مزد برای روزهای تعطیل رسمی و مرخصیها هستند. این مبلغ بر اساس آخرین کارکرد آنها محاسبه میشود. نباید این مبلغ از حداقل مزد قانونی کمتر باشد.
ماده ۴۴: اگر کارگر دینی به کارفرما داشته باشد، باید برای جبران دین و طبق حکم دادگاه، مازاد بر حداقل مزد برداشته شود. نباید این میزان بیشتر از 25% کل مزد باشد.
ماده ۴۵: این ماده معرفی مواردی است که کارفرما میتواند از حقوق کارگر برداشت کند.
الف: وقتی که قانون اجازه برداشت از حقوق کارگر را بدهد.
ب: زمانی که کارگر درخواست مقداری وجه به عنوان مساعده کرده باشد و این میزان به او داده شده باشد.
ج: پرداخت اقساط وامیکه کارفرما به وی پرداخت کرده است.
د: زمانی که به خاطر اشتباهات محاسباتی، مبلغ اضافهای به حساب کارگر ریخته شده است.
ه: پرداخت اجاره خانههای سازمانی از مزد کارگر با توافق طرفین.
و: وجهی که برای خرید وسایل ضروری کارگاه از تعاونی شرکت به کارگر داده شده است.
ماده ۴۶: مبلغ اضافهای به عنوان فوقالعاده ماموریت برای ماموریتهای خارج از محل کار پرداخت میشود. البته کارفرما باید وسیله رفت و آمد کارگر را مهیا کند و مبلغی برابر یا بیشتر از مزد برای کارگر در نظر بگیرد.
ماده ۴۷: طرفین قرارداد باید طبق آییننامه وزارت کار و امور اجتماعی برای بالا بردن انگیزه و افزایش تولید، کیفیت، کاهش ضایعات، افزایش علاقمندی به کار و ارتقاء سطح درآمد رفتار کنند.
ماده ۴۸: وزارت کار باید نظامی برای سنجش و طبقهبندی مشاغل راهاندازی کند و آن را به مرحله اجرا برساند. هدف از این کار جلوگیری از بهرهکشی از کارگران است.
ماده ۴۹: کارفرمایان باید از کمیته طبقهبندی مشاغل کمک بگیرند و طرحی برای دستهبندی مشاغل بسازند. در ادامه این طرح توسط وزارت کار و امور اجتماعی تایید و در نهایت اجرایی شود.
ماده ۵۰: اگر کارفرمایان در زمان مشخصی که از سمت وزارت کار تعیین شده است، مشاغل کارگاهی خود را ارزیابی نکنند، این موضوع به موسسههای مشاور فنی ارزیابی یا افراد دارای صلاحیت سپرده میشود.
مبحث مدت کار
ماده ۵۱: ساعت کار زمان صرف شده توسط کارگر برای انجام کاری که کارفرما تعیین کرده است، ۸ ساعت است.
ماده ۵۲: کارگرانی که کارهای سخت و طاقتفرسا انجام میدهند، نباید بیشتر از ۶ ساعت روزانه و ۳۶ ساعت هفتگی کار کنند.
ماده ۵۳: کارهایی که بین ساعات 6 صبح الی ۲۲ شب انجام شود، به عنوان کار روزانه و کارهایی که از ۲۲ شب الی تا ۶ صبح انجام شود، کار شبانه تلقی میشود.
ماده ۵۴: کار متناوب کاری است که در زمانهای متوالی انجام نمیشود. برای انجام کار متوالی به ساعتهای خاصی در در شبانه روز نیاز دارید.
ماده ۵۵: به کارهای که در طول ماه گردشی باشند و گاهی صبح، گاهی عصر و گاهی شب انجام شوند، کار نوبتی گفته میشود.
ماده ۵۶: اگر کارگری کار نوبتی داشته باشد و :
· ترتیب نوبتها صبح و عصر باشد، ۱۰%؛
· ترتیب نوبتها صبح، عصر و شب باشد ۱۵%؛
· و اگر نوبتها صبح و شب یا عصر و شب باشد ۵/۲۲% به عنوان فوق العاده دریافت میکند.
ماده ۵۷: اگر کارگر بیش از ۸ ساعت در شبانهروز یا ۴۴ ساعت در هفته کار نوبتی انجام دهد، ساعتهای کاری نباید بیشتر از ۱۷۶ ساعت در ۴ هفته متوالی شود.
ماده ۵۸: کارگران غیرنوبتی برای هر ساعت کار شب، ۳۵% مزد مازاد دریافت میکنند.
ماده ۵۹: شرایطی که میتوان کار بیشتری به کارگر محول کرد:
الف) در صورتی که کارگر راضی باشد؛
ب) در صورتی که مبلغ ۴۰% بیشتر از مزد در نظر گرفته شده برای هر ساعت کار پرداخت شود.
ماده ۶۰: در صورتی که کارفرما تشخیص دهد، میتوان کار بیشتری به کارگر محول کرد. البته تا حدی که کار موردنظر به ۸ ساعت در روز برسد. در این صورت باید اضافهکاری برای شخص پرداخت شود. این اضافه کاری برای مقابله با موارد زیر است:
الف) جلوگیری از حوادث قابل پیشبینی یا خسارات ناشی از حوادث؛
ب) اعاده فعالیت در کارگاه برای احیای کارگاه در زمان حادثه یا اتفاقات طبیعی.
مبحث تعطیلات و مرخصیهای کارگران
ماده ۶۲: روز جمعه روز تعطیلی کارگران در نظر گرفته میشود و در این روز مزد دریافت میکنند.
ماده ۶۳: کارگران در تعطیلات رسمیکشور و ۱۱ اردیبهشت (روز کارگر) تعطیل هستند.
ماده ۶۴: مرخصی سالانه کارگران (به همراه 4 جمعه) که همراه با مزد است، به اندازه ۱ ماه است. بقیه روزهای تعطیل مرخصی محسوب نمیشوند. اگر کارگر کمتر از ۱ سال مشغول به کار باشد، مرخصی بر اساس مدت کار وی تعیین میشود.
ماده ۶۵: کارگرانی که کارهای سخت و طاقتفرسا انجام میدهند، مرخصی ۵ هفتهای دارند. این مرخصی ممکن است در دو نوبت 6 ماه نخست و آخر سال باشد.
ماده ۶۶: کارگران نمیتوانند مرخصی بیش از ۹ روز ذخیره کنند.
ماده ۶۷: اگر کارگر بخواهد به حج واجب مشرف شود، تنها برای یک بار از مرخصی یک ماهه استحقاقی یا بدون حقوق استفاده میکند.
ماده ۶۸: کارگران فصلی طبق ماههای کاری خود مرخصی استحقاقی دریافت میکنند.
ماده ۶۹: تاریخ مرخصی طبق توافق کارگر و کارفرما تعیین میشود. هر مشکلی که به وجود بیاید، باید به اداره کار و امور اجتماعی مراجعه کرد.
ماده ۷۰: مرخصی کمتر از ۱ روز، مرخصی استحقاقی محسوب میشود.
ماده ۷۱: اگر قرارداد بین کارگر و کارفرما فسخ شود یا به علت فوت و از کارافتادگی کارگر خاتمه پیدا کند، کارفرما موظف است مطالبات مربوط به مرخصی استحقاقی را به وی یا خانواده وی پرداخت کند.
ماده ۷۲: مدت زمان مرخصی بدون حقوق و برگشت به کار با توافق کارگر یا نماینده او و کارفرما مشخص خواهد شد.
ماده ۷۳: در صورتی که کارگر ازدواج کند یا همسر، والدین یا یکی از فرزندان او فوت کند، کارگر سه روز مرخصی با حقوق دریافت میکند.
ماده ۷۴: مرخصی استعلاجی با تائید سازمان تامین اجتماعی، جزء سابقه کاری کارگر محسوب میشود.
مبحث شرایط کاری زنان
ماده ۷۵: کارگران زن نباید کارهای سنگین و زیان آور انجام دهند یا بارهای سنگین و بیشتر از حد مجاز حمل کنند.
ماده ۷۶: زنان کارگر برای بارداری و زایمان مجموعا ۹۰ روز مرخصی دارند.
ماده ۷۷: با تشخیص پزشک سازمان تامین اجتماعی مبنی بر سنگین بودن کار برای کارگر باردار، کارفرما باید تا پایان دوره بارداری کارهای سبک و آسان همراه با حقوق همیشگی برای وی در نظر بگیرد.
ماده ۷۸: زمان حق شیر برای زن شیرده الزامی است. این زمان برای کودکان زیر 2 سال است. بنابراین مادران میتوانند در هر 3 ساعت، 30 دقیقه به شیر دادن به نوزاد خود بپردازند. این ساعات هم جزء سنوات در نظر گرفته میشود.
مبحث شرایط کار نوجوانان
ماده ۷۹: طبق قانون کار، افراد با سن کمتر از ۱۵ سال حق کار کردن ندارند و این کار ممنوع است.
ماده ۸۰: کارگر ۱۵ تا ۱۸ ساله کارگر نوجوان محسوب میشود و باید در ابتدا توسط سازمان کار معاینه پزشکی شود.
ماده ۸۱: همه آزمایشهای پزشکی باید در پرونده نوجوان قرار گیرد و هر سال تمدید شود. پزشک باید نظر صادقانهای در مورد توانایی کارگر نوجوان برای انجام کار موردنظر بدهد. اگر او کارگر را برای کار مناسب نداند، کارفرما موظف است کاری متناسب با تواناییهای کارگر به وی محول کند.
ماده ۸۲: ساعت کاری قانون کار برای کارگر نوجوان، 30 دقیقه کمتر از سایر کارگران است. البته کارگر و کارفرما در این مورد با هم به توافق میرسند.
ماده ۸۳: محول کردن کارهای اضافی، سخت و زیانبار برای کارگران نوجوان ممنوع است. حمل بار با وزن بیش از حد مجاز و کار در شب برای کارگر نوجوان ممنوع است.
ماده ۸۴: حداقل سن فعالیت در مشاغلی که ماهیت یا شرایط خاصی دارند و سلامت بدن، اخلاق و روحیه کارگران را به خطر میاندازند، ۱۸ سال است.
مبحث حفاظت فنی و بهداشت کار
ماده ۸۵: پیروی و اطاعت از دستورالعملهایی که توسط شورای حفاظت فنی و وزارت بهداشت تهیه شده است، برای همه کارگاهها، کارفرمایان و کارگران لازم است.
ماده ۸۶: شورای عالی حفاظت فنی باید آئیننامه مرتبط را تهیه کند. اعضای این شورا افرادی مانند وزیر کار یا معاون او، معاون وزیر صنایع، صنایع سنگین، کشاورزی، نفت، معادن و فلزات، جهاد سازندگی، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، دو استاد با تجربه در رشتههای فنی ، دو مدیر صنعت، دو نماینده کارگران و مدیر کل بازرسی کار وزارت کار هستند.
ماده ۸۷: افرادی که میخواهند کارگاه جدیدی راهاندازی کنند یا کارگاه قبلی را گسترش دهند، باید برنامه کار، نقشههای سازمانی و طرحهای موردنظر را برای گرفتن تاییدیه بر اساس حفاظت فنی و بهداشت به وزارت کار و امور اجتماعی برسانند.
ماده ۸۸: همه اشخاص حقیقی و حقوقی در زمینه تولید، عرضه ماشینآلات، باید موارد ایمنی و حفاظتی را رعایت کنند.
ماده ۸۹: برخی از کارفرمایان طبق آئیننامههای شورای عالی حفاظت فنی و پیش از بهرهبرداری از ماشینآلات، دستگاهها و ابزارآلات، موظف هستند آزمایشهایی برای تست در مراکز حفاظت فنی انجام دهند.
ماده ۹۰: همه افراد حقیقی و حقوقی که میخواهند در زمینه تولید یا واردات حفاظت فنی یا بهداشتی فعالیت کنند، باید مشخصات وسایل را به همراه یک نمونه به وزارت کار و وزارت بهداشت ارسال کنند. امکان تولید یا واردات این نوع محصولات، منوط به تایید این دو وزارتخانه است.
ماده ۹۱: طبق ماده ۸۵، کارفرمایان بر اساس مصوبات شورای حفاظت فنی باید وسایل و امکانات لازم برای بهداشت و سلامت کارگران را تامین کنند. همچنین کاربرد وسایل را به کارگران آموزش دهند و مطمئن شوند تا کارگران از قوانین و مقررات حفاظتی تبعیت کنند. کارگران هم باید از این وسایل مراقبت و دستورالعملها را رعایت کنند.
ماده ۹۲: همه واحدها موظف هستند که برای کارگرانی که به خاطر نوع شغلشان در معرض بیماری قرار میگیرند، پرونده پزشکی تهیه کنند. کارگران باید حداقل سالی یک بار معاینه شوند و نتیجه آزمایشها در پرونده پزشکی آنها قرار داده شود.
ماده ۹۳: کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار به منظور مشارکت کارگران، اجرای مقررات و جلوگیری از بروز حوادث و بیماری توسط وزارت کار و وزرات بهداشت، تشکیل شود.
ماده ۹۴: اگر کارگران و کارکنان وقوع یک حادثه یا بیماری را تشخیص دهند، آن را به کمیته حفاظت فنی یا مسئول فنی حفاظت اطلاع دهند. مسئول موردنظر هم باید این موضوع را در دفتر ثبت کند.
ماده ۹۵: کارفرما یا مسئول هر واحد در ماده ۸۵ موظف است حفاظت فنی و بهداشت لازم برای کار را در کارگاه فراهم کند و در برابر اجرای مقررات احساس مسئولیت داشته باشد.
جمعبندی
در این مقاله با قوانین کار، کارگر و کارفرما آشنا شدید. این قوانین سالها است که اجرا میشود و تغییراتی زیادی نداشته است. اما شما به عنوان مدیریت کسب و کار باید با هر قانون کار جدید که تصویب میشود، آشنا باشید. بنابراین سعی کنید این قوانین را به یاد داشته باشید و هر از گاهی در مورد قوانین جدیدی که در این باره به تصویب میرسد، جستجو کنید. امدواریم این مقاله از سری مقالات سایت کاوان را پسندیده باشید. سوالات و نظراتتان را با ما در میان بگذارید.
پیام بگذارید