فرسودگی شغلی و راهکارهای مقابله با آن

فرسودگی شغلی و راهکارهای مقابله با آن

فرسودگی شغلی و راهکارهای مقابله با آن

فرسودگی شغلی و راهکارهای مقابله با آن

سیم اردیبهشت 1400
کاوان

کاوان

افرادی که در محیط کاری با استرس زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند ممکن است به فرسودگی شغلی مبتلا شوند. فرسودگی شغلی می‌تواند باعث ایجاد احساس پوچی و خستگی در افراد شود و توامندی‌شان در رفع نیازهای زندگی‌شان را دچار اختلال کند. فرسودگی شغلی می‌تواند با مشکلات روحی و جسمی همراه باشد. در صورت عدم درمان، این مشکل می‌تواند عملکرد روزانه افراد را با مشکل روبه‌رو کند. در واقع فرسودگی شغلی نوعی استرس مربوط به کار است. افرادی که به فرسودگی شغلی مبتلا می‌شوند دچار فرسودگی جسمی و روحی خواهند شد و به عبارت دیگر هویت شغلی خود را از دست می‌دهند و موفقیت آن‌ها کاهش می‌یابد. فرسودگی شغلی یک مشکل پزشکی نیست. اما برخی از کارشناسان بر این باورند که افسردگی می‌تواند یکی از علل فرسودگی شغلی باشد. برخی تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از افرادی که علائم فرسودگی شغلی را تجربه می‌کنند، شغل‌شان را دلیل اصلی این مشکل نمی‌دانند. دلیل این مشکل هرچه که باشد می‌تواند سلامت جسمی و روانی فرد را به خطر بیاندازد. در این مقاله به بررسی تعریف فرسودگی شغلی، علائم و درمان آن می‌پردازیم.

فرسودگی شغلی چیست؟

اصطلاح "فرسودگی شغلی" اصطلاح نسبتا جدیدی است. این اصطلاح برای اولین بار توسط هربرت فرویدنبرگر در کتابش با عنوان "فرسودگی شغلی: هزینه بالای دستاوردهای عالی" معرفی شد. فرویدنبرگر اولین بار این اصطلاح را اینگونه تعریف کرد: "از بین رفتن انگیزه به ویژه در مواردی که اراده فرد به یک علت نتواند نتایج مطلوبی کسب کند."

فرسودگی شغلی واکنشی به فشار روانی طولانی مدت یا مزمن است و با سه بعد اصلی خستگی، بدبینی و احساس کاهش توانایی شغلی مشخص می‌شود. به بیان ساده‌تر، اگر به طور مداوم احساس خستگی کنید از شغل‌تان متنفر خواهید شد و این امر موجب کاهش توانایی شما در انجام وظایف شغلی‌تان می‌شود. در حقیقت این علائم نشانه فرسودگی شغلی در شما می‌باشد.

استرس ناشی از فرسودگی شغلی می‌تواند ناشی از شغل و حرفه شما باشد، اما استرس ناشی از سبک زندگی نیز می‌تواند یکی دیگر از محرک‌های افزایش استرس شغلی باشد. ویژگی‌های شخصیتی و الگوهای فکری مانند کمال گرایی و بدبینی نیز می‌توانند در این امر سهیم باشند. بیشتر افراد بیشترین زمان بیداری خود را به کار کردن می‌گذرانند. به همین دلیل اگر از شغل‌تان متنفر باشید، از رفتن به سرکار می‌ترسید و از کاری که انجام می‌دهید احساس رضایت نمی‌کنید. این امر می‌تواند آسیب جدی به زندگی شما بزند.

علائم فرسودگی شغلی

فرسودگی شغلی یک اختلال روانی نیست اما باید این مشکل را جدی گرفت. در اینجا به برخی از رایج‌ترین علائم فرسودگی شغلی می‌پردازیم:

بیزاری از فعالیت‌های مربوط به کار: افرادی که فرسودگی شغلی دارند، احساس استرس و ناامیدی شدیدی را تجربه می‌کنند. این افراد ممکن است نسبت به شرایط کاری و همکارانشان بدبین شوند. همچنین ممکن است از نظر عاطفی فاصله بگیرند و نسبت به کار خود بی‌حس شوند.

علائم جسمی: استرس مزمن ممکن است منجر به علائم جسمی، مانند سردرد و معده درد یا مشکلات روده شود.

خستگی عاطفی: فرسودگی شغلی باعث احساس خستگی، عدم توانایی در کنار آمدن با موقعیت‌های مختلف و تحلیل رفتگی شود. این افراد غالبا انرژی لازم برای انجام کارشان را ندارند.

کاهش عملکرد: فرسودگی شغلی عمدتا بر وظایف شغلی روزمره تاثیر می‌گذارد. افرادی که به فرسودگی شغلی مبتلا هستند نسبت به انجام وظایف روزمره کاری احساس منفی دارند. این افراد در تمرکز مشکل دارند و غالبا فاقد خلاقیت هستند.

فرسودگی شغلی علائم مشابهی با برخی از مشکلات روانی مانند افسردگی دارد. افراد مبتلا به افسردگی احساسات و افکار منفی نسبت به تمام جوانب زندگی خود‌ دارند. علائم افسردگی همچنین ممکن است شامل از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی است که زمانی برای شخص لذت بخش بود، احساس ناامیدی، علائم شناختی و جسمی و همچنین افکار خودکشی باشد.

اگر فکر می‌کنید که ممکن است به فرسودگی شغلی مبتلا شده باشید سوالات زیر را جواب دهید:

  • آیا نسبت به کار خود بدبین شده‌اید؟
  • آیا به سختی به سر کار می‌روید و برای شروع وظایف کاری روزمره با مشکل مواجه می‌شوید؟
  • آیا با همکاران خود و مشتریان با بی‌حوصلگی و عصبانیت برخورد می‌کنید؟
  • آیا بازده کاری چندانی ندارید؟
  • آیا تمرکز کردن برایتان سخت است؟
  • آیا از دستاوردهای خود احساس رضایت نمی‌کنید؟
  • آیا احساس ناامیدی می‌کنید؟
  • آیا از غذا، الکل یا مواد مخدر برای از بین بردن احساسات خود استفاده می‌کنید؟
  • آیا عادت‌های خواب شما تغییر کرده است؟
  • آیا از سردرد، معده درد یا سایر مشکلات جسمی رنج می‌برید؟ 

اگر جواب شما به هریک از این سوالات مثبت است، ممکن است از فرسودگی شغلی رنج ببرید. بهتر است برای درمان این مشکل به یک روانشناس مراجعه کنید چراکه ممکن است این علائم نشان دهنده مشکل جدی‌تری به نام افسردگی باشد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به فرسودگی شغلی قرار دارند؟

داشتن یک شغل پر استرس همیشه به افسردگی شغلی منجر نمی‌شود. مدیریت و کنترل استرس می‌تواند از عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. اما برخی از افراد ( و افرادی که شغل‌های خاصی دارند) بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به فرسودگی شغلی قرار دارند.

حجم کار سنگین می‌تواند برخی از افراد با ویژگی‌های شخصیتی و سبک زندگی خاص را بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به فرسودگی شغلی قرار دهد. برخی از افراد فکر می‌کنند تنها پزشکان در معرض ابتلا به فرسودگی شغلی قرار دارند. اما اینگونه نیست. کارمندان در هر سطح و در هر صنعتی در معرض ابتلا به فرسودگی شغلی هستند. طبق گزارشات موسسه گالوپ در سال ۲۰۱۸، فرسودگی شغلی کارمندان پنج علت اصلی دارد:

فشار زمانی نامعقول: کارمندانی که می‌گویند زمان کافی برای انجام وظایف شغلی‌شان را دارند، تا ۷۰٪ کمتر از سایر افراد به فرسودگی شغلی مبتلا می‌شوند. افرادی که قادر به داشتن زمان بیشتر برای انجام کارهایشان نیستند، مانند امدادگران و آتش‌نشانان بیشتر در معرض ابتلا به فرسودگی شغلی قرار دارند.

عدم ارتباط و عد‌م پشتیبانی مدیر: حمایت و پشتیبانی مدیر یک سپر روانشناختی در برابر استرس می‌باشد. کارمندانی که حمایت و پشتیبانی مدیر خود را دارند تا ۷۰٪ کمتر از سایر افراد در معرض ابتلا به فرسودگی شغلی قرار دارند.

عدم وضوح نقش شغلی: تنها ۶۰٪ از کارمندان نقش شغلی خود را به طور کامل می‌دانند و از وظایف شغلی خود باخبر هستند. زمانی که کارمندان تصور دقیقی از کاری که باید انجام دهند نداشته باشند، به راحتی می‌توانند از نداشتن وضوع نقش شغلی احساس خستگی کنند.

حجم کار سنگین: حجم کاری زیاد می‌تواند حتی خوشبین‌ترین کارمندان را ناامید کند. احساس خستگی مفرط می‌تواند باعث شود افراد به فرسودگی شغلی مبتلا شوند.

رفتار ناعادلانه: کارمندانی که احساس می‌کنند در محل کارشان به صورت ناعادلانه با آن‌ها رفتار می‌شود، ۲ تا ۳ برابر بیشتر از سایر افراد ممکن است به فرسودگی شغلی مبتلا شوند. رفتار ناعادلانه ممکن است شامل علاقه مندی به یک کارمند، پاداش ناعادلانه و بدرفتاری توسط یکی از همکاران را شامل شود.

مدیران کسب و کارها با استفاده از استراتژی‌های مدیریتی، ابزارها و نرم‌افزارهای مدیریتی می‌توانند به طور دقیق‌تر و عادلانه‌تری نسبت به کارمندانشان شناخت و آگاهی پیدا کنند، کارشان را ارزیابی کنند و برایشان شرایط بهتری مهیا کنند تا بتوانند آنها را از مسائلی مثل فرشودگی شغلی دور نگه دارند و بازدهی تیم‌های کاری را افزایش دهند.

 

 

عواقب فرسودگی شغلی

نادیده گرفتن و توجه نکردن به فرسودگی شغلی می‌تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد. مانند:

  • استرس بیش از حد

  • خستگی
  • بیخوابی
  • غم، عصبانیت یا خلق تحریک‌پذیر
  • سوء مصرف مواد مخدر یا الکل
  • بیماری قلبی
  • فشار خون بالا
  • دیابت نوع 2
  • آسیب پذیری در برابر سایر بیماری‌ها

 

درمان فرسودگی شغلی

اگرچه فرسودگی شغلی می‌تواند یک مشکل دائمی باشد، اما قابل درمان است. فردی که احساس فرسودگی شغلی می‌کند باید در محیط کاری خود تغییراتی اعمال کند. ایجاد یک محیط کاری سالم مستلزم صحبت با بخش منابع انسانی و مدیر درباره مشکلات است. در برخی موارد برای از بین بردن مشکل، تغییر مقام شغلی یا تغییر شغل می‌تواند تاثیرگذار باشد. همچنین ایجاد استراتژی‌های شفاف که به شما کمک می‌کنند استرس خود را کنترل کنید می‌تواند مفید باشد. استراتژی‌های مراقبت از خود، داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و داشتن خواب کافی می‌تواند بر کاهش استرس ناشی از شغل تاثیرگذار باشد.

رفتن به مسافرت می‌تواند به شما در کاهش فرسودگی شغلی کمک کند اما برای از بین بردن این مشکل راه‌حل قطعی نیست. داشتن استراحت کافی در محل کار، داشتن ورزش منظم می‌تواند به شما در مقابله با فرسودگی شغلی کمک کند.

مایندفولنس (‌ذهن آگاهی) یکی دیگر از راه‌هایی است که می‌تواند به شما در مقابله با فرسودگی شغلی کمک کند. سعی کنید روزانه تکنیک‌های ذهن آگاهی را امتحان کنید.

اگر هیچکدام از این راهکارها برای شما مناسب نبود ممکن است که دلیل این احساس مشکل روانی جدی‌تری مانند افسردگی باشد. در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به یک روانشناس با این مشکل مقابله کنید.

نکات کلیدی

  • فرسودگی شغلی واکنشی به فشار روانی طولانی مدت یا مزمن است و با سه بعد اصلی خستگی، بدبینی و احساس کاهش توانایی شغلی مشخص می‌شود.

  • فرسودگی شغلی نوعی استرس مربوط به کار است.

  • فرسودگی شغلی یک اختلال روانی نیست اما باید این مشکل را جدی گرفت.
  • فرسودگی شغلی عمدتا بر وظایف شغلی روزمره تاثیر می‌گذارد.
  • فردی که احساس فرسودگی شغلی می‌کند باید در محیط کاری خود تغییراتی اعمال کند.
  • فرسودگی شغلی علائم مشابهی با برخی از مشکلات روانی مانند افسردگی دارد.

سوالات پرتکرار

فرسودگی شغلی چیست؟

فرسودگی شغلی واکنشی به فشار روانی طولانی مدت یا مزمن است و با سه بعد اصلی خستگی، بدبینی و احساس کاهش توانایی شغلی مشخص می‌شود. به بیان ساده‌تر، اگر به طور مداوم احساس خستگی کنید از شغل‌تان متنفر خواهید شد و این امر موجب کاهش توانایی شما در انجام وظایف شغلی‌تان می‌شود.

علائم فرسودگی شغلی چیست؟

بیزاری از فعالیت‌های مربوط به کار، علائم جسمی (سردرد و معده درد)، خستگی عاطفی و کاهش عملکرد از علائم فرسودگی شغلی به شمار می‌روند.

چرا به فرسودگی شغلی مبتلا می‌شویم؟

موسسه گالوپ در سال ۲۰۱۸، فرسودگی شغلی کارمندان پنج علت اصلی دارد: فشار زمانی نامعقول، عدم ارتباط و عد‌م پشتیبانی مدیر، عدم وضوح نقش شغلی، حجم کار سنگین و رفتار ناعادلانه از دلایلی است که فرد به افسردگی شغلی مبتلا می‌شود.

فرسودگی شغلی چه عواقبی دارد؟

استرس بیش از حد، خستگی، بیخوابی، غم، عصبانیت یا خلق تحریک‌پذیر، سوء مصرف مواد مخدر یا الکل، بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت نوع 2 و آسیب پذیری در برابر سایر بیماری‌ها از عواقب فرسودگی شغلی به شمار می‌روند.

فرسودگی شغلی چگونه درمان می‌شود؟

فردی که احساس فرسودگی شغلی می‌کند باید در محیط کاری خود تغییراتی اعمال کند. استراتژی‌های مراقبت از خود، داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و داشتن خواب کافی می‌تواند بر کاهش استرس ناشی از شغل تاثیرگذار باشد. مایندفولنس (‌ذهن آگاهی) یکی دیگر از راه‌هایی است که می‌تواند به شما در مقابله با فرسودگی شغلی کمک کند. سعی کنید روزانه تکنیک‌های ذهن آگاهی را امتحان کنید.

 

پیام بگذارید

مقالات مرتبط